Κείμενο-φώτο: Βασίλης Μαμούρης
Έχετε βρεθεί ποτέ στο Λαιμό καλοκαίρι με καύσωνα αναζητώντας μια δροσερή γωνιά για να πάρετε μια ανάσα; Δεν έχετε παρά να πιάσετε την βόρεια πλευρά του, πάνω από τα εντυπωσιακά Κόκκαλα και θα νιώσετε την δροσερή αύρα που έρχεται από την ρεματιά κάτω από τα πόδια σας. Αν πάλι είστε στη ρεματιά του Παπά με καύσωνα και η δροσιά της δεν σας φτάνει, πιάστε το αριστερό μεγάλο παρακλάδι της προς Μεσονήσι και μετά προς Κρυονέρια. Θα νοιώσετε κατευθείαν τη διαφορά της θερμοκρασίας και θα μπείτε σε έναν κόσμο αλλιώτικο… Αν τώρα δοκιμάσετε κάτι τέτοιο το Χειμώνα ετοιμαστείτε για το βασίλειο του κρύου!
Περιγραφή της περιοχής-Πρόσβαση-Ονομασίες
Η περιοχή Κρυονέρια-Κόκκαλα ορίζεται από την ράχη από Παπά Αλώνι-μέχρι Παλιοκοπρισιά και Σκούρτα, και στη συνέχεια από το Λαιμό, τις βορειοανατολικές άκρες του Οροπεδίου και την κόψη του Προφήτη Ηλία μέχρι το Μεσονήσι. Είναι ένα τεράστιο βόρειο αμφιθέατρο δύο φορές μεγαλύτερο από τα Μεγάλα Καζάνια με σπασμένες ορθοπλαγιές, κόψεις και λούκια που καταλήγουν σε μια όμορφη ρεματιά με νερό από τα 1200 μέτρα και κάτω. Είναι ουσιαστικά η μια από τις δύο μεγάλες ρεματιές που συγκλίνουν στα 900 περίπου μέτρα για να σχηματίσουν την κύρια ρεματιά του Παπά Η περιοχή, ίσως, έχει τα πιο απότομα δάση μαύρης πεύκης, οξιάς και ρόμπολου για αυτό και δύσκολα θα βρούμε το οποιοδήποτε μονοπάτι.
Φτάνουμε εδώ από Άγιους Απόστολους ή από Κρεβάτια κινούμενοι προς Παπά Αλώνι και Μεσονήσι. Για να μπούμε στη ρεματιά , στα «Κρυονέρια», αφήνουμε από νωρίς τα κίτρινα σημάδια που οδηγούν προς Μεσονήσι και κόψη Προφήτη Ηλία και μπαίνουμε στο ρέμα χωρίς μονοπάτι. Βράχια και καταρράκτες θα μας αναγκάζουν συχνά να αφήνουμε για λίγο το ρέμα προς το δάσος μέσα στο οποίο θα συναντάμε μόνο μονοπάτια ζώων που έχουν βρει εδώ ένα τελευταίο καταφύγιο.
Στην περιοχή είχαμε στο παρελθόν ελάχιστες ανθρώπινες δραστηριότητες και μόνο κάποιοι κυνηγημένοι και τολμηροί κυνηγοί την επισκέπτονταν .Αυτό το αποδεικνύουν και οι ελάχιστες ονομασίες στην περιοχή. Η ονομασία «Κρυονέρια» αφορά κυρίως την είσοδο της ρεματιάς . Ψηλότερα συναντάμε μόνο την ονομασία «Κόκκαλα» που αναφέρεται για πρώτη φορά στον χάρτη του στρατού και μάλλον λανθασμένα.. Σύμφωνα με τους ντόπιους τα Κόκκαλα είναι μια περιοχή ανατολικότερα , προς την Πετρόστρουγκα, όπου κάποτε κεραυνοί χτύπησαν ένα μεγάλο κοπάδι γεμίζοντας την περιοχή με τα οστά των άτυχων ζώων. Η ονομασία όμως έχει πια καθιερωθεί από τους ορειβάτες για την συγκεκριμένη περιοχή κάτω από το Λαιμό και τις βορειοανατολικές πλαγιές του Οροπεδίου και έχει πια την δική της ορειβατική ιστορία.. Ορειβατικού τύπου είναι και οι υπόλοιπες ονομασίες, που θα βρείτε εδώ και που προέκυψαν ελλείψει άλλων από την προσπάθεια να γίνει μια καλύτερη αναγνώριση και περιγραφή μιας πραγματικά άγνωστης και δύσκολης μεριάς του βουνού.
Βαθιά στη ρεματιά και στα ρέματα-λούκια της περιοχής
Κινούμενοι στο ρέμα πολύ σύντομα θα συναντήσουμε μικρότερα ρέματα που πέφτουν σε αυτό και τα οποία με την σειρά τους ψηλότερα μετατρέπονται σε εντυπωσιακά λούκια. Τα λούκια αυτά που πολλές φορές μοιάζουν με απότομα φαράγγια έχουν μεγάλη υψομετρική διαφορά και ελάχιστες επισκέψεις . Έτσι πληροφορίες για κλίσεις και τεχνικές δυσκολίες δεν υπάρχουν πόσο μάλλον όταν όλα αυτά αλλάζουν με την ποσότητα του χιονιού. Την ποσότητα αυτή όπως και τις χιονοστιβάδες δύσκολα μπορεί κανείς να υπολογίσει καθώς εξαρτώνται όχι μόνο από την χιονόπτωση αλλά και από τους ανέμους και την μορφολογία του βουνού ειδικά στην έξοδο του κάθε λουκιού. Το μόνο σίγουρο εδώ είναι η καλή ποιότητα του χιονιού και του πάγου από τα τέλη του Γενάρη όταν εκτός από το πολύ κρύο έχουμε και κάποιες ώρες με ψηλές θερμοκρασίες. Γνωρίζουμε τέλος ότι λίγο πολύ με τις πρώτες ζεστές ημέρες όλα κατεβάζουν αρκετή πέτρα. Πριν λοιπόν δοκιμάσουμε την τύχη μας εδώ καλά είναι να γνωρίζουμε πού μπαίνουμε την κάθε φορά και τι περίπου βρίσκεται πάνω από τα κεφάλια μας .
Έτσι το πρώτο ρέμα που συναντάμε είναι εξίσου μεγάλο με τη ρεματιά που κινούμαστε και προς τα αριστερά. Οδηγεί προς την βάση της Σκούρτας, εκεί που το μονοπάτι της Πετρόστρουγκας αφήνει το δάσος για την αλπική ζώνη στα 2100 περίπου μέτρα . Από την μέση και μετά γίνεται απότομο και σπάει σε φαρδιά λούκια με εξόδους ψηλότερα στην κόψη της Σκούρτας και δίπλα από το κλασικό μονοπάτι προς την κορυφή.. Το δεύτερο ρέμα-λούκι το συναντάμε περίπου στα 1200 μέτρα, προς τα δεξιά του κυρίως ρέματος, μετά από χαρακτηριστική κατολίσθηση. Κατολισθήσεις υπάρχουν πολλές στην περιοχή και θέλει προσοχή καθώς χρόνο με το χρόνο αλλάζουν το τοπίο και πολλές φορές με χιόνια δίνουν την εντύπωση της αρχής ενός λουκιού. Το δεύτερο αυτό λούκι πέφτει σε βράχια και σπάει σε μικρότερα που βγάζουν πάνω στο Μεσονήσι από τα 1800 έως και τα 2000 μέτρα αλλά και ψηλότερα προς τους πύργους της κόψης. Συνεχίζουμε βαθύτερα και ενώ το κυρίως ρέμα έχει στραφεί λίγο Ανατολικά αφήνουμε στα αριστερά μας στενό ρέμα δασωμένο που οδηγεί προς την κορυφή της «Μικρής Σκούρτας». Η κορυφή αυτή είναι ουσιαστικά μια βράχινη έξαρση στα 1800 μέτρα μιας ράχης που κατεβαίνει από την Σκούρτα προς την ρεματιά . Σε λίγο το κυρίως ρέμα φαρδαίνει και στα δεξιά μετά από μικρή ορθοπλαγιά συναντάμε το μεγάλο λούκι του Προφήτη Ηλία. Από τα 1400 μέτρα, ομαλά στην αρχή, εκτινάσσεται στην συνέχεια, πότε με εντυπωσιακά περάσματα και πότε με την μορφή απότομου φαραγγιού μέχρι την έξοδο στα 2600 μέτρα στην περιοχή «Αστρέχα» κάτω από τον Προφήτη Ηλία. Από την μέση και πάνω και προς τα δεξιά δημιουργεί παρακλάδια που καταλήγουν στους πύργους της κόψης του Προφήτη Ηλία.
Τα ρέματα-λούκια όμως δεν τελειώνουν και έτσι στην συνέχεια προς τα αριστερά συναντάμε άλλο, στενό και δασωμένο, που μας οδηγεί πάνω από την «Μικρή Σκούρτα» σε χαρακτηριστικό ώμο κάτω από τα βράχια της κυρίως κορυφής στα 2300 περίπου. Συνεχίζουμε και επιτέλους φτάνουμε στο τέλος της ρεματιάς κάτω από τα Κόκκαλα. Εδώ το ρέμα ανοίγει και σπάει στα δύο. Το αριστερό παρακλάδι πολύ βαθύ ανεβαίνει προς τα Κόκκαλα για να καταλήξει στα βράχια κάτω από την κορυφή της Σκούρτας στα 2400 μέτρα . Στην πορεία αυτή έχει δύο παραλλαγές προς το Λαιμό. Η πρώτη με την μορφή λουκιού και η δεύτερη το χειμώνα με την μορφή παγοκαταρράκτη.
Τέλος το δεξί παρακλάδι ανεβαίνει σχετικά ομαλά αφήνοντας προς τα δεξιά εντυπωσιακές ορθοπλαγιές και κόψεις που πέφτουν από το Οροπέδιο των Μουσών, και κινείται προς τα Κόκκαλα. Δημιουργεί περάσματα με την μορφή φαραγγιού, έχει εξόδους προς το Λαιμό και εκτινάσσεται απότομα στο Οροπέδιο δίπλα από το Πέρασμα του Γιώσου στα 2600 μέτρα. Τα δύο αυτά τελευταία λούκια κινούνται κάτω από μεγάλες πλαγιές χιονιού που υπάρχουν στο Λαιμό και κάτω από τι άκρες του Οροπεδίου και δέχονται μαζί με το λούκι του Προφήτη Ηλία τις περισσότερες χιονοστιβάδες. Αν μάλιστα μετά την χιονόπτωση ακολουθήσουν Νότιοι και Δυτικοί άνεμοι οι πλαγιές φορτώνουν με ακόμα περισσότερο χιόνι και τα πράγματα γίνονται πιο επικίνδυνα.
Το βασίλειο του κρύου
Η ρεματιά Κρυονέρια δεν πήρε τυχαία αυτό το όνομα και φροντίζει να το επιβεβαιώνει ειδικά το χειμώνα . Ο καθαρά βόρειος προσανατολισμός και η θέση της βαθιά μέσα στο βουνό σχεδόν 8 χλμ από την Αγία Τριάδα δεν αφήνουν τα θερμά ρεύματα από την πεδιάδα και την θάλασσα να την επηρεάσουν. Ο ήλιος μπαίνει σε ελάχιστα σημεία της και για λίγους μήνες το χρόνο και έτσι θα βρούμε χιόνια εδώ το καλοκαίρι ακόμα και σε χαμηλά υψόμετρα. Το χειμώνα δημιουργούνται παγοκαταρράκτες όχι μόνο στα λούκια αλλά και στη ρεματιά χαμηλότερα. Δεν θα αναφερθούμε σε ακριβείς θερμοκρασίες αλλά θα πούμε ότι αυτές αποτελούν πολλές φορές μια από τις αιτίες υποχώρησης από κάποιο λούκι μετά από μια μαρτυρική διανυκτέρευση. Πολλές φορές επίσης η ρεματιά παρουσιάζει ένα δικό της μικροκλίμα εγκλωβίζοντας αέρα και κρατώντας θερμοκρασίες προηγούμενων ημερών. Έτσι δεν πρέπει να παραξενευτούμε αν με μια απότομη μεγάλη πτώση θερμοκρασίας στη γύρω περιοχή εδώ βρούμε μεγαλύτερες θερμοκρασίες για κάποιες ώρες. Το κρύο όμως της περιοχής ήταν πάντα αρκετό ώστε ακόμα και σε χαμηλό υψόμετρο, σε βαθιές ανήλιες κοιλότητες, να διατηρούνται χιόνια δεκαετίας με εντυπωσιακές στρώσεις διαφορετικού χρώματος . Δυστυχώς το ζεστό καλοκαίρι του 2007, μετά από ένα χειμώνα που ποτέ δεν ήρθε, οι μικροί αυτοί παγετώνες εξαφανίστηκαν, σαν μια ακόμα απόδειξη των αλλαγής που συμβαίνει στο κλίμα όλου του πλανήτη…
Σαν επίλογος
Στην αρχή ήταν τα ενθουσιώδη ερωτήματα γύρω από το τζάκι στο καταφύγιο… Από πού ξεκινά εκείνο το λούκι; Έχει δύσκολη έξοδο το δίπλα; Ο Τάκης ο Μπουντόλας από πού βγήκε; Έχει άραγε καλό πάγο εκεί μέσα;
Και μετά ήρθαν οι πρώτες επισκέψεις και τα πρώτα συμπεράσματα που μας προσγείωσαν...Έχει κάτι βράχια στην αρχή εκείνο! Κατέβασε κάτι χιόνια το άλλο! Είναι τεράστιο το δίπλα! Που να τραβιέσαι εκεί πάνω! Και κάνει και ένα κρύο!
Δειλά ήρθαν όμως οι πρώτες ονομασίες . Το λούκι του Προφήτη Ηλία. Το λούκι στο Μεσονήσι . Η Μικρή Σκούρτα. Το λούκι για το Πέρασμα…
Και μετά η πραγματική εκτίμηση του βουνού και της δυσκολίας… Δεν έχει βαθμολογίες εκεί! Πολύ σκαρφάλωμα και πολύ περπάτημα μαζί! Θέλει να μελετήσεις πολλά πριν δοκιμάσεις ! Θέλει να ξέρεις πότε να γυρνάς! Θέλει να μιλάς με το βουνό!
Και έτσι το σκηνικό για ορειβατικά όνειρα στήθηκε.
Και έτσι το βουνό απόκτησε ακόμα ένα μύθο…
