NEWS

Το μήνυμα ήρθε από νωρίς. Ο χειμώνας ήταν θερμός με συχνά και έντονα επεισόδια μεταφοράς σκόνης από τη Βόρεια Αφρική. Οι χειμερινές υψηλές θερμοκρασίες διακόπηκαν προσωρινά από μικρής διάρκειας διεισδύσεις ψυχρών μαζών από τον Αρκτικό κύκλο, οι οποίες δεν στάθηκαν ικανές να εμποδίσουν την πρόωρη τήξη του χιονιού στον Όλυμπο και στα υπόλοιπα βουνά της Ελλάδας. Οι υψηλές θερμοκρασίες  συνεχίστηκαν και την άνοιξη, η οποία σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας (WMO) ήταν η θερμότερη από τότε που υπάρχουν μετρήσεις (http://public.wmo.int/en/media/news/may-2016-sets-new-records).

Οι κλιματολόγοι, ψάχνουν ακόμα να βρουν τις επιδράσεις που οδήγησαν σε έναν από τους πιο ζεστούς χειμώνες και τη θερμότερη καταγεγραμμένη άνοιξη, μελετώντας φαινόμενα όπως το El Nino, εστιάζοντας όμως την προσοχή τους στην αυξημένη συσσώρευση ανθρωπογενούς προέλευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) πάνω από τον Αρκτικό κύκλο.

Όποια και να είναι τα κλιματικά αίτια για τον περσινό “ξηρό” και “θερμό” χειμώνα, η ζωή στον Όλυμπο φαίνεται να ξαναθυμάται το 2007, έτος κατά το οποίο το καλοκαίρι ήταν πολύ ιδιαίτερο από κλιματικής άποψης παγκοσμίως. Φέτος, το πρώτο μισό του Ιουνίου ο καιρός ήταν υγρός και κρύος καθώς μέχρι τη 10^η Ιουνίου οι νυχτερινές θερμοκρασίες ήταν αρνητικές και μέχρι την 15^η Ιουνίου δεν ξεπέρασαν τους 4^oC. Ξαφνικά, και μέσα σε δύο ημέρες (από την 14^η Ιουνίου, μέχρι και σήμερα τη 17^η Ιουνίου) η θερμοκρασία κατά τις πρώτες πρωινές ώρες ανέβηκε από τους 4^oC στους 16^οC, όπως προέβλεπαν τα προγνωστικά μοντέλα,  προμηνύοντας την έλευση του πρώτου καύσωνα.

Στην Ελλάδα γενικά ως ημέρες καύσωνα ορίζονται οι εκείνες κατά τις οποίες στο σταθμό μέτρησης στο κέντρο της Αθήνας (National Observatory of Athens), η μέγιστη ημερήσια θερμοκρασία ξεπερνάει τους 37^οC και η μέση ημερήσια θερμοκρασία ξεπερνάει τους 31^οC (στοιχεία από την εργασία των Metaxas & Kallos, 1980). Οι καύσωνες στην Ελλάδα δεν είναι νέο φαινόμενο, αλλά σίγουρα είναι ένα φαινόμενο που έχει αυξηθεί εντονότατα από το 1992 και μετά. Πιο συγκεκριμένα στις δεκαετίες μεταξύ 1950 και 1992, οι μέρες καύσωνα στην Ελλάδα, ήταν κατά μέσο όρο μία (1) κάθε χρόνο με εξαίρεση τις χρονιές 1957, 1958, 1985, 1987 και 1988 κατά τις οποίες εντοπίσθηκαν 4, 5, 4, 8 και 4 ημέρες καύσωνα αντίστοιχα (στοιχεία από την εργασία των Papanastasiou et al., 2014). 

Μεταξύ των ετών 1990 και 1992 δεν υπήρξε καμία ημέρα καύσωνα στην Ελλάδα μιας και το καλοκαίρι του 1991 στον Όλυμπο ήταν ένα από τα πιο κρύα των τελευταίων δεκαετιών με τη μέση θερμοκρασία του Ιουνίου να είναι χαμηλότερη κατά  2^οC περίπου σε σχέση με τη μέση θερμοκρασία μεταξύ 1950 και 2010, μείωση η οποία συνδέεται με την έκρηξη του ηφαιστείου Pinatubo (στοιχεία από την εργασία των Klesse et al., 2014). Από το 1992 και μετά η κατάσταση άλλαξε τελείως με αποκορύφωμα τη χρονιά του 2007 κατά την οποία στην Ελλάδα είχαμε 39 ημέρες καύσωνα με μέγιστες ημερήσιες θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 42^οC!

Ημέρες καύσωνα στην Αθήνα από το 1950 ως το 2010 (πηγή Papanastasiou et al., 2014).
 

Η χρονιά του 2007 ήταν μία από τις δυσκολότερες από άποψη επάρκειας νερού στον Όλυμπο. Η λειτουργία του καταφυγίου Χρήστος Κάκκαλος (και όχι μόνο) κινδύνεψε να διακοπεί πολλάκις καθώς τα χιόνια του χειμώνα λιγοστά και η ζέστη πρωτόγνωρη. Σ τα Μεγάλα Καζάνια οι μόνιμες χιονούρες είχαν σχεδόν εξαφανιστεί αποκαλύπτοντας ένα στρώμα πάγου κάτω από τις πετρώδεις σάρες, απομεινάρι των τελευταίων Ολύμπιων παγετώνων. Σύμφωνα με μία πρόσφατη μελέτη, αναμένεται αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ημερών καύσωνα στα επόμενα χρόνια, εάν δε μειωθούν οι ανθρωπογενείς ρίποι στην ατμόσφαιρα, γεγονός που θα έχει σημαντικές επιπτώσεις  στα φυσικά οικοσυστήματα, στην κοινωνία, στην οικονομία και κατ’ επέκταση στις ορεινές δραστηριότητες.  (http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10584-016-1616-2).
 

Οι διαχρονικότεροι συμμετέχοντες στον Olympus Marathon σίγουρα θα θυμούνται την περίεργη αίσθηση του ζεστού και δυνατού αέρα ακόμα και όταν διέσχιζαν το Λαιμό της Σκούρας στο δρόμο για το Οροπέδιο των Μουσών εν έτη 2007.
 

Η ιστορία των δεκατριών διοργανώσεων του Olympus Marathon, ο οποίος είναι ο αγώνας που ανοίγει την αυλαία των αγώνων ορεινού τρεξίματος στον Όλυμπο, είναι άμεσα συνυφασμένη με την ποσότητα χιονιού του προηγούμενου χειμώνα. Υπήρξαν χρονιές όπως για παράδειγμα το 2006, οπότε και η διέλευση από τα Ζωνάρια του Μύτικα απαιτούσε πολλές ημέρες εθελοντικής εργασίας για να “ανοίξει” και να ασφαλιστεί η διαδρομή, λόγω παρατεταμένης χιονοκάλυψης.

Υπήρξαν όμως και κάποιες  χρονιές όπως το 2007 κατά τις οποίες δεν παρουσιάστηκε κανένα πρόβλημα στη διαδρομή του αγώνα, αλλά οι κλιματικές συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες για τους αθλητές, λόγω της υψηλής υγρασίας μέσα στις κοιλάδες του Ορλιά και του Ενιπέα, αλλά και του ασυνήθιστα ζεστού και ξηρού αέρα στα ψηλά.

Εάν οι βραχυπρόθεσμες κλιματολογικές προγνώσεις επαληθευτούν, φαίνεται ότι οδεύουμε προς ένα δύσκολο από πλευράς καιρικών συνθηκών Olympus Marathon, αντίστοιχο του 2007 και σίγουρα προς ένα θερμό καλοκαίρι, όπως άλλωστε μας δείχνει το περιβάλλον οικοσύστημα με τη σχετικά πρόωρη εμφάνιση των φυτών και λουλουδιών του Οροπεδίου των Μουσών, Gentiana Verna, Saxifraga Spruneri και Draba Athoa, μεταξύ άλλων.

 

 

​Εάν και συνήθως η άνοιξη έρχεται στο Οροπέδιο των Μουσών αρχές Ιουλίου, η φετινή ανθοφορία ενδημικών φυτών της Βαλκανικής χερσονήσου όπως Saxifraga Spruneri και Draba Athoa πριν τα μέσα Ιουνίου, φανερώνουν την πρόωρη έλευση του φετινού θερμού καλοκαιριού (Photo Thodoris Tsantekidis)